Reč fitoterapija potiče od grčkih reči (phyton) – biljka i (therapeia) – lečiti. Naučna disciplina koja proučava pravilnu upotrebu lekovitog bilja, aktivne komponente, sastav, delovanje, primenu, kontraindikacije, neželjena dejstva i druge aspekte, naziva se farmakognozija.
Preparati na bazi lekovitog bilja mogu da sadrže jednu ili kombinaciju više biljaka. Prema podacima Svetske zdravstvene organizacije procenjuje se da oko 70% stanovništva u celom svetu u nekom trenutku koristi preparate na bazi biljaka. Njihova upotreba beleži zadnjih decenija nagli porast.
Jedan od vodećih proizvođača biljnih lekova u svetu, razvio je koncept takozvanog phytoneering-a, koji predstavlja spoj biljaka (phyto) i moderne tehnologije (engineering). To podrazumeva razvoj biljnog leka od samog odabira semena do plasmana gotovog proizvoda, kroz pažljivo praćenje svih procesa proizvodnje.
Iako u našem narodu vlada mišljenje da je sve što je prirodno zdravo, treba biti oprezan sa ovom tvrdnjom. Farmaceut je prava osoba koja će odgovoriti na sva pitanja u vezi sa primenom određenog biljnog preparata, njegovim delovanjem i očekivanim rezultatima. Daće i savet o mogućim interakcijama sa sintetičkim lekovima i pojavom neželjenih reakcija.
U savremenoj farmakološkoj praksi poznajemo – biljne lekove, biljne čajeve i čajne mešavine, prirodne dijetetske suplemente i kozmetičke biljne proizvode. Neke od najkorišćenijih biljaka u fitoterapiji su:
- Akant – sadrži tanine i sluz, upotrebljava se za lečenje angine i lakše dijareje, za spoljašnju upotrebu kod uboda insekata, opekotina i modrica.
- Aloja – žele i sok unutar ove biljke prepun je vitamina A, B1, B2, B3, B6, B9, B12, C i E, sadrži i folnu kiselinu i više minerala, leči upalu desni, koristi se kao antiseptik, laksativ, u kozmetici…
- Kamilica ima umirujuće i antiupalno dejstvo. Koristi se za lečenje artritisa i grčeva u stomaku.
- Neven – smanjuje upalne procese, pospešuje zarastanje rana, idealan je za suvu i osetljivu kožu.
- Zova – koristi se za lečenje prehlade, za izradu sirupa za kašalj, za ublažavanje prekomernog znojenja i kao blagi laksativ.
Biljni lekovi
Biljni lek dobija se preradom od osušenog dela biljke, alge, gljive ili lišaja. Za to se koriste različiti delovi (koren, rizom, krtola, stablo, kora drveta, list, cvet, plod, seme).
Upotreba biljnih lekova mahom je preventivna, služi za terapiju oboljenja u početnim fazama ili blažim oblicima bolesti; kao dopunska terapija lekovima, kod hroničnih stanja i bolesti, dok se samo mali broj biljnih lekova koristi kod akutnih stanja.
Prema načinu delovanja na ljudski organizam razlikujemo:
- biljke koje deluju na rad srca i krvnih sudova
- biljke koje deluju nadražujuće na nervni sistem
- biljke koje umirujuće deluju na nervni sistem
- biljke za ublažavanje bolova
- biljke koje regulišu rad sistema za varenje
- biljke koje olakšavaju iskašljavanje
- biljke koje ubrzavaju zarastanje rana
Dijetetski suplementi na bazi biljaka
Spadaju u grupu namirnica koje dopunjuju normalnu ishranu. Ne mogu se koristiti za lečenje, već čine pomoćna sredstva. Regulativom Republike Srbije propisano je da se u dijetetskom proizvodu može naći najviše 65% biljnog materijala u odnosu na terapijsku dozu. Važno je naglasiti da postoje biljke koje zbog svog jakog farmakološkog delovanja ne mogu se naći u sastavu dijetetskih suplemenata.
Biljni čajevi
Napravljeni su od svežih ili suvih listova, cveća, korenja ili semenja različitih vrsta biljaka.
U prodaji se nalaze kao monokomponentni ili višekomponentni proizvodi (mešavina biljnog čaja). Spadaju u grupu biljnih proizvoda blagog delovanja. Kao niskokalorični, osvežavajući napici, imaju brojna lekovita svojstva: od smirujućeg, preko onog za poboljšanje apetita, do nekih koji se koriste u slučajevima gastritisa, avitaminoze i dehidratacije.
Prirodna kozmetika
U sastav ovih preparata ulaze dragoceni biljni sastojci. Ne bi trebalo da sadrže hormone, proizvode životinjskog porekla, mineralna ulja, veštačke boje, GMO i sintetičke voskove.
U toku procesa proizvodnje prirodne kozmetike koriste se najčešće ručno pravljeni ekstrakti lekovitih biljaka, prirodni voskovi, voda, biljna i eterična ulja, kao i alkohol nastao ekstrakcijom biljaka. Takođe, sam proces proizvodnje mora biti jednostavan i brz kako bi sastav krajnjeg proizvoda (melema, kreme) bio što bliži sastavu izvornog biljnog materijala.
VAŽNO: informacije koje su date u ovom tekstu su informativnog karaktera i nisu namenjene za dijagnostiku ili lečenje bilo koje vrste
