Svake godine oko 4 miliona ljudi izgubi život zbog pušenja, a svakih 8 sekundi po jedna osoba umre od neke bolesti izazvane dimom duvana.
Nacionalni dan bez duvanskog dima obeležen je 31. januara pod sloganom „Odrasli puše i mene guše“, čime je ove godine stavljen fokus na ugroženost dece i mladih od štetnosti duvanskog dima. Podaci govore da se u Srbiji puši više nego u zemljama regiona, uprkos važećem Zakonu o zaštiti stanovništva od izloženosti duvanskom dimu, donesenom 2010. god.
Ključni rezultati istraživanja (iz 2015.) o efektima i stavovima u vezi sa zaštitom stanovništva od izloženosti duvanskom dimu, pokazuju da je pušenje dozvoljeno u svim prostorijama u skoro polovini domaćinstava u Srbiji, a tek u svakom desetom pušenje je dozvoljeno samo na terasi.
O čemu se malo zna
- U prostorijama gde se puši ostaju čestice koje se talože (na koži, kosi, garderobi, nameštaju).
- Deca izložena duvanskom dimu sklona su akutnim i hroničnim upalama donjih respiratornih puteva.
- Prema najnovijim istraživanjima duvanski dim se direktno povezuje sa infekcijama srednjeg uha kod dece.
- Biomarkeri (kotinin, CO – ugljen monoksid) prisutni su kod pasivnih pušača.
- Duvanski dim može izazvati ili pogoršati već postojeća oboljenja.
- Dete koje pasivno puši, „popuši“ od 30 do 150 cigareta godišnje.
Pasivni pušači
Lekari ističu da ne postoje bezbedni duvanski proizvodi, kao ni siguran nivo izloženosti duvanskom dimu. Nevoljan boravak mladih u prostorijama sa duvanskim dimom (tzv. pasivno pušenje) izuzetno je veliki, jer visok procenat njih živi u porodici pušača.
Pasivni pušači neretko pate od iritacije disajnih organa, što uzrokuje kašalj, kijanje, suzenje očiju i glavobolje. Rizik za dobijanje karcinoma pluća je značajno povećan, a od najčešćih oboljenja javljaju se bronhijalna astma i alergije. Novije studije pokazale su da pušenje u trudnoći ometa intelektualno sazrevanje dece i povećava sklonost ka alergijama i neurodermatitisima.
Deca su najugroženija
- Zbog fizičkog razvoja, deca imaju veću frekvenciju disanja od odraslih i udišu više vazduha (i dima) u odnosu na svoju telesnu težinu.
- Kod pasivnog pušenja smanjeno je snabdevanje tkiva kiseonikom. Dečji imuni sistem je slabije razvijen i teže može da se suprotstavi štetnim uticajima.
- Bebe i mala deca koja su izložena duvanskom dimu imaju povišen rizik od pojave infekcija disajnog sistema, kao što su upala pluća i bronhitis.
Nije dovoljno otvoriti prozor! Nakon gašenja cigarete, štetne materije iz dima su već svuda oko Vas!
Pasivni pušači udišu:
- Sekundarni dim, koji izdiše pušač.
- Tercijalni dim koji u vazduh odlazi direktno iz cigarete.
- Pri tome pušač udiše 15% dima, a ostalih 85% odlazi u vazduh koji udišu svi drugi prisutni u njegovoj blizini. Nakon četiri do pet sati boravka u zadimljenoj (neprovetrenoj) prostoriji, pasivni pušač udahne istu količinu dima koju udahne i pušač nakon tri popušene cigarete.
Šta se krije u duvanskom dimu
- Cigarete i duvanski dim sadrže preko 7000 različitih hemikalija, od čega su preko 60 kancerogene.
- Glavni sastojak je nikotin, koji deluje poput heroina na mozak pušača, oslobađajući hormone koji utiču na centralni nervni sistem.
- Cigarete proizvode ugljen monoksid – bezbojan gas (isti onaj koji izlazi iz auspuha automobila).
- Katran je jedna od glavnih i najopasnijih komponenti, kondenzuje se u lepljivu i sirupastu masu u plućima i drugim disajnim organima gde uzrokuje različite bolesti.
Deca pušača
- Na rođenju obično su manje težine od prosečne
- Imaju veću učestalost atopijske konstitucije (razvijanje alergija u kasnijem dobu).
- Češće oboljevaju od respiratnornih infekcija, što uslovljava i intenzivnije posete lekaru.
- Deca iz pušačkih porodica u visokom procentu postaju i sama pušači u adolescentskom dobu, što je posledica formiranja zavisnosti od sastojaka duvanskog dima od najranijeg uzrasta.
